Μήπως έχεις μεγαλώσει με γονέα με χαρακτηριστικά ναρκισσιστικής προσωπικότητας;

Η οικογένεια παρόλο που είναι ένας βασικός πυλώνας για την ανάπτυξη και την ευημερία του ατόμου, ωστόσο μπορεί να αποτελέσει και πηγή πολλών ψυχικών τραυμάτων. Αναγνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά εκείνα που αποτέλεσαν την αιτία των ψυχικών μας τραυμάτων μπορούμε να επουλώσουμε την πληγή και να σταματήσουμε την επανάληψη των μοτίβων από την πατρική μας οικογένεια στη νέα οικογένεια που δημιουργούμε. Οι γονείς ναρκισσιστές έχουν μια σειρά από χαρακτηριστικά που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη και την ευημερία των παιδιών τους. Αυτό το κείμενο επιχειρεί να εξερευνήσει τα χαρακτηριστικά αυτά και τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν στην ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών. Μπορείς να διαβάσεις παρακάτω μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ναρκισσιστών γονέων.

• Διαρκής ανάγκη επιβεβαίωσης της μοναδικότητας του: Οι ναρκισσιστές γονείς συχνά βλέπουν τον εαυτό τους ως κεντρικό σημείο της οικογένειας και περιμένουν από τα παιδιά τους να τους θαυμάζουν και να τους υποστηρίζουν αδιάκοπα. Αυτή η συμπεριφορά προκαλεί στα παιδιά αίσθημα ανεπάρκειας και αποτυχίας, καθώς οι γονείς τους εστιάζουν στην ικανοποίηση αποκλειστικά και μόνο δικών τους αναγκών και επιθυμιών, χωρίς να αναγνωρίζουν τα παιδιά τους ως αυτόνομα πρόσωπα με δικά τους συναισθήματα και ανάγκες. Συχνά αυτό εκφράζεται και με αλαζονικές συμπεριφορές, δίνοντας την εντύπωση ότι είναι καλύτεροι από τους άλλους, απαξιώνοντας ακόμα και τις γνώμες ή τις επιδόσεις των παιδιών τους.
• Άσκηση πίεσης για επιτυχία: Είναι συνηθισμένο για τους ναρκισσιστές γονείς να θέτουν υψηλές προσδοκίες για τα παιδιά τους, ώστε να αντανακλούν τη δική τους εικόνα επιτυχίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική πίεση προς τα παιδιά, τα οποία μπορεί να αισθάνονται ότι η αγάπη και η αποδοχή τους εξαρτάται από τις επιδόσεις τους. Τα παιδιά που ενηλικιώνονται, θυσιάζοντας τα δικά τους όνειρα, προκειμένου να ανταποκριθούν σε όσα τους επέβαλαν οι γονείς τους θα συνεχίσουν το ίδιο μοτίβο και στα δικά τους παιδιά, προσπαθώντας να νιώσουν ευτυχισμένοι με το να πετύχουν τα παιδιά τους τα δικά τους όνειρα.
• Επιθυμία να συνδέονται με ανθρώπους υψηλού κύρους: Μπορεί να επιδιώκουν να δημιουργήσουν σχέσεις με ανθρώπους που θεωρούνται επιτυχημένοι ή σημαντικοί, προκειμένου να αντλήσουν κύρος και να ενισχύσουν την εικόνα τους, χωρίς να δημιουργούν σχέσεις που να συνδέονται συναισθηματικά, πράγμα που αντανακλάται και στις σχέσεις που επιδιώκουν και τα ίδια τα παιδιά τους να δημιουργήσουν.
• Έλλειψη ενσυναίσθησης: Η έλλειψη ενσυναίσθησης εκδηλώνεται με την αδυναμία τους να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματα των παιδιών τους, καθώς και με την απουσία στήριξης όταν τα παιδιά τους την χρειάζονται. Σε μία υγιή γονεϊκή σχέση, ο γονέας ανησυχεί για το αν το παιδί του είναι ευτυχισμένο ή αν κάτι το πλήγωσε. Με την παρουσία του εκεί, είτε για να το ακούσει και να νιώσει το παιδί ότι μπορεί να μοιραστεί τον πόνο του, την ανησυχία ή το φόβο του, είτε για να το παρηγορήσει και για να το φροντίσει, το παιδί νιώθει ότι είναι σημαντικό το ίδιο και τα συναισθήματά του. Στις σχέσεις που αναπτύσσουν οι γονείς με ναρκισσιστική διαταραχή, ο γονέας είναι ο σημαντικός και κατ’ επέκταση και τα συναισθήματά του. Αν ο γονέας είναι χαρούμενος, αλλά το παιδί όχι, τότε το παιδί αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο, πράγμα που δημιουργεί στα ίδια τα παιδιά την πεποίθηση ότι είναι σημαντικά μόνο όταν κάνουν τους άλλους χαρούμενους.
• Δεν θα ζητήσουν συγνώμη και θα ενισχύσουν τις ενοχές στο παιδί: Οι ναρκισσιστές γονείς συχνά αποφεύγουν να ζητήσουν συγγνώμη, καθώς η παραδοχή λαθών μπορεί να αντιβαίνει στην αψεγάδιαστη εικόνα που επιθυμούν να διατηρήσουν. Αντί να αναγνωρίσουν τα λάθη τους και να επιδιώξουν την επανόρθωση, μπορεί να επιρρίπτουν την ευθύνη στα παιδιά τους, ενισχύοντας τα αισθήματα ενοχής και ανεπάρκειας. Αυτή η συμπεριφορά δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και να αισθάνονται ότι πρέπει να δικαιολογούνται συνεχώς για πράγματα που δεν είναι υπεύθυνα.

Η αναγνώριση και η κατανόηση των ναρκισσιστικών συμπεριφορών στον οικογενειακό πυρήνα είναι το πρώτο βήμα προς την θεραπεία. Μέσα από την εκπαίδευση και την υποστήριξη, τα παιδιά ναρκισσιστών γονέων μπορούν να μάθουν να θέτουν υγιείς όρια στις σχέσεις τους, να αναπτύξουν αυτοεκτίμηση, αυτονομία και αυτοφροντιστικές συμπεριφορές, ανεξάρτητα από τις προκλήσεις που μπορεί να έχουν αντιμετωπίσει. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αναγνώριση τέτοιων συμπεριφορών και στην αλλαγή των μοτίβων που ακολουθούμε στη ζωή μας.